Guterres: Eşitsizlikler günümüze damga vuruyor, çözüm Yeni Küresel Düzen’de

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, eşitsizliklerin günümüzü belirlediğini ve dünya ekonomisi ve toplumlarını tahrip etme riski taşıdığını vurguladı.

Guterres, Nelson Madela 2020 Yıllık Toplantılarında yaptığı konuşmada çarpıcı açıklamalarda bulundu. Toplantı serisi bu yıl COVID-19 nedeniyle ilk kez çevrimiçi olarak düzenlendi.

COVID-19 eşitsizliklere ışık tutuyor

Guteress, “COVID-19 yarattığımız toplumların iskeletinin ne kadar kırılgan olduğunu ortaya çıkaran röntgene benzetiliyor. Her yerde yanlışları ve yalanları ortaya döküyor” dedi.

Guterres, COVID-19’un piyasanın herkese sağlık hizmeti sağlayabileceği yalanını, ücretsiz yapılan ev işlerinin iş olmadığı iddiasının doğru olmadığını, dünyanın ırkçılık sonrası dönemini yaşadığı yanılsamasını gözler önüne serdiğini sözlerine ekledi.

Guterres COVID-19 salgınının büyüyen eşitsizliklerin altının çizilmesinde ve herkesin aynı gemide olduğu efsanesinin geçerli olmadığını ortaya çıkarmada önemli bir rol oynadığını söyledi ve “Hepimiz su üstünde olsak da kimileri süper yatlardayken, kimileri batmak üzere olan enkaza tutunuyor” dedi.

Guterres, İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yanaki en büyük küresel ekonomik kriz ve gelirlerde ise 1870'den bu yanaki en büyük düşüşle karşı karşıya olunduğunu ifade etti.

Sağlık sistemlerindeki eşitsizlikler, sosyal korumadaki boşluklar, çevrenin harap edilmesi ve iklim krizi gibi küresel risklerin onlarca yıl gözardı edildiğini belirten Guterres, bu durumdan en fazla en korunmasız kesimleri oluşturan yoksullar, yaşlılar ve engellilerin ve sağlık sorunları olanların etkilendiğini söyledi.

Guterres eşitsizliklerin çok farklı şekillerde ortaya çıkabildiğini, gelir adaletsizliğinin çarpıcı boyutlarda olduğunu ifade etti ve dünyanın en zengin 26 kişisinin dünya nüfusunun yarısının sahip olduğu kadar gelire sahip olduğunu sözlerine ekledi.

İnsanların hayattaki şanslarının cinsiyetlerine, aileleri ve etnik kökenlerine, ırklarına, engelli olup olmadıklarına ve diğer faktörlere bağlı olduğunu söyleyen Guterres, çoklu eşitsizliklerin çakışarak ve birbirlerini besleyerek kuşakları etkilediğini  ve milyonlarca insanın hayatlarını ve beklentilerini daha onlar doğmadan belirlediğini söyledi.

Guterres, “Bunun sonucu olarak en zengin çocukların en yoksullara oranla okul öncesi eğitim alma ihtimali 7 kat fazla. Eşitsizliklerin kuşaklar boyu sürmesi bu nedenle hiç de şaşırtacı değil” dedi.

Tüm bu olumsuzlukların sonucundan herkesin olumsuz etkilendiğini belirten Guterres, eşitsizliklerin çok yüksek seviyelerde olmasının ekonomik istikrarsızlığa, yolsuzluk, mali krizlere, artan suç oranlarına ve insanların fiziksel ve ruh sağlığının kötüye gitmesine yol açtığını söyledi.

Sömürgeciliğin eşitsizliklerin tarihi kaynağı olduğunu ifade eden Genel Sekreter, “Küresel Kuzey, özellikle de benim kıtam Avrupa Küresel Güney’in büyük bölümünü yüzyıllarca şiddet ve zorla sömürge yönetimi altında tuttu” dedi. 

Bunun da ülkeler içinde ve arasında, Atlantik Aşırı Köle Ticareti ve Güney Africa’daki apartheid  ırkçı yönetimi gibi devasa eşitsizliklere yol açtığını söyleyen Guterres, sömürgeciliğin miras olarak ekonomik ve sosyal adaletsizlikleri, nefret suçlarını ve yabancı düşmanlığını, süreğen kurumsallaşmış ırkçılığı ve beyaz ırkın üstünlüğü öğretisini bıraktığını belirtti. 

Guterres, “Bunu küresel ticaret sisteminde görüyoruz. Bir zamanlar sömürge olmuş ekonomilerin ham madde ve düşük teknolojik mal üretimine saplanıp kalma riski daha fazladır. Bu da sömürgeciliğin yeni şeklidir” dedi.

Guterres, “Ve bunu küresel güç ilişkilerinde de görüyoruz” dedi.

Afrika’nın iki kez kurban edilmiş olduğunu söyleyen Guterres, söz konusu kıtanın önce sömürge yapıldığını, İkinci Dünya Savaşından sonra daha Afrika ülkeleri bağımsızlıklarını kazanmadan önce kurulan uluslararası kuruluşlarda da yetersiz seviyede temsil edildiğini belirtti.

Genel Sekreter 70 yıldan uzun bir süredir sözü geçen ülkelerin güç ilişkilerini değiştirmek için ihtiyaç duyulan reformaları dikkate almadığını söyledi.

Guterres, BM Güvenlik Konseyi ve Dünya Bankası ve IMF’yi kapsayan Bretton Woods sisteminin yapısının ve oy kullanma haklarının bu duruma bir örnek teşkil ettiğini sözlerine ekledi.

Guterres, “Eşitsizlik en tepede, küresel kuruluşlarda başlıyor. Eşitsizlikle mücadele reformla başlar” dedi. 

Guterres bir diğer tarihi eşitsizlik kaynağının ataerkil yaklaşımlar olduğunu, bu yaklaşımın günümüzde de yankılandığını ve kadınların her yerde erkelerden daha kötü durumda olmalarına, kadına karşı şiddetin salgın boyutlarına ulaşmasına yol açtığını sözlerine ekledi.

Kendisinin de bir feminist olduğunu belirten Guterres, cinsiyet eşitliğine bağlı olduğunu ve üst düzey BM kadrolarında cinsiyet eşitliği oranını sağladığını söyledi.

Yeni Küresel Düzen

İklim değişikliği küresel bir sorun olmakla birlikte etkileri, bu sorunun ortaya çıkmasında en az katkıya sahip ülkeler tarafından en ciddi şekilde görülüyor. Guterres, iklim krizinin gelecek yıllarda daha fazla konuşulacağını ve milyonlarca insanın yetersiz beslenme, sıtma ve diğer hastalıklar, göçe zorlanma ve aşırı iklim olayları riski ile karşı karşıya kalmasına yol açacağını sözlerine ekledi. 

Genel Sekreter herkes için adil ve sürdürülebilir gelecek için tek yolun gençlerin onurlu bir şekilde yaşamalarına, kadınların erkeklerle aynı beklenti ve fırsatlara sahip olmalarına ve kırılgan kesimlerin korunmasına imkan tanıyacak bir “Yeni Toplumsal Sözleşme”den ve gücün, servetin ve fırsatların uluslararası seviyede daha geniş ve adil olarak paylaşılmasını sağlayacak “Yeni Küresel Düzen”den geçtiğini sözlerine ekledi.

Yeni Toplumsal Sözleşme kapsamında iş piyasası politikalarının çalışanlar ile işveren arasında yapıcı diyalog temeline dayanması ve insan haklarını ve temel özgürlükleri garanti altına alması öneriliyor.

Genel Sekreter ayrıca Evrensel Sağlık Kapsayıcılığı ve Evrensel Temel Gelir gibi sosyal koruma ağlarının oluşturulmasını ve cinsiyet, uzun süredir varlığını sürdüren ırk ve etnik köken kaynaklı eşitsizlikleri tersine çevirmek için pozitif ayrımcılık programlarının ve diğer politikaların uygulamaya konmasını öneriyor.

Guterres, söz konusu hedeflere ulaşılmasında dijital teknolojinin etkili bir şekilde kullanılmasının hayati önem taşıdığını vurguladı.

‘Ya birlikte hareket edeceğiz ya da birlikte düşüceğiz’

Genel Sekreter Guterres ana stratejik vizyonunu açıkladığı konuşmasına son verirken uluslararası işbirliği ve dayanışmanın önemini vurguladı.

Guterres, “Birbirimize aitiz. Ya birlikte hareket edeceğiz ya da birlikte düşüceğiz” dedi. 

Genel Sekreter, dünyanın bir kırılma noktasında olduğunu, liderlerin hangi yolu takip edeceklerine karar vermelerinin zamanının geldiğini söyledi ve bu seçimin “kaos, bölünme ve eşitsizliklerle” geçmişin yanlışlarını düzeltmek ve herkes için daha iyi bir geleceğe ilerlemek arasında olduğunu belirterek konuşmasına son verdi.