Mevsimlik tarım işçisi kadınlar Çadır Sohbetleriyle güçleniyor

Birleşmiş Milletler Kadın Birimi (UN Women) Çadır Sohbetleri aracılığıyla mevsimlik tarım işçisi kadınlar ve kız çocuklarına yaşadıkları bölgede yaygın olan çocuk yaşta, erken ve zorla evlilikler konusunda konuşabilecekleri bir ortam sağlıyor.

 “Çocuk yaşta anne oldum. Arkadaşlarımla oyunlar oynayacağıma, ben kendi çocuklarıma bakıyordum,” diyor Ayşe Özyeğin*. Bunun hiç de kolay olmadığını söyleyen Özyeğin, UN Women’ın düzenlediği Çadır Sobhetlerine katılan 137 kadın ve 36 kız çocuğundan biri.

14 yaşında evlendirilen Leyla Demir* ise yaşadıklarını şöyle anlatıyor, “Çocukluğumuz elden gitti. Arkadaşlarımızla oyun oynamak istiyorduk ama onun yerine ev işleriyle ilgilenmek zorundaydık. Herkese ben bakıyordum, kocamın ailesine, kendi çocuklarıma... Ne isterlerse onu yapmak zorundaydım, onların kurallarına uymak zorundaydım,”. Zainab Hussein* ise Leyla Demir’in söylediklerine ekliyor, “Kocamın ailesi her şey için beni suçluyordu. Hep bir şeyleri yanlış yaptığımı sanıyordum. Bana sürekli hiçbir şey bilmediğimi söylüyorlardı. Onlara hizmet etmemi, bütün gün ev işleriyle ilgilenmemi bekliyorlardı,”

Çadır Sohbetlerine katılan mevsimlik tarım işçisi kadınların büyük bir kısmı çocuk yaşta evlendirilmiş. Adana’daki tarlalarda çalışmak üzere mevsimlik göçle gelen işçiler, burada temel ihtiyaçlardan yoksun çadırlarda kalıyor. Hijyen, hizmetlere erişim, eğitim ve sağlık genellikle göz ardı ediliyor ve bu da toplumsal eşitsizliklerin daha da derinleşmesine yol açıyor.

Kadınların yaşadıklarını paylaşabilecekleri hoşgörünün hakim olduğu, içten ve güvenli bir ortam yaratmak amacıyla UN Women “Çadır Sohbetleri” Mayıs ayında Adana’da düzenlendi. Sohbetlerin odak noktası kadın mevsimlik işçiler arasında çok yaygın olan çocuk yaşta, erken ve zorla evlilik konuları oldu. Katılımcıların bu konudaki düşüncelerini ifade etmeye teşvik edildiği sohbetlerin temel hedefi ise erken ve zorla evliliğin olumsuz etkileri konusunda kadınlar ve kız çocuklarının farkındalıklarının artırılması.

Eğitmen Sinem Akay, yaşanılanlar hakkında konuşabilmenin çocuk yaşta, erken ve zorla evlilikle mücadelede çok büyük etkisi olduğunu vurguluyor, “Kadınların başlarına geleni, neyin yanlış olduğunu ve bunların olumsuz etkilerini anlamaları çok büyük önem taşıyor. Sohbetler sayesinde kadınlar arasında ortak bir anlayış ve dayanışma gelişiyor. İçlerini dökmeleri, cinsel sağlık ve benzeri konularda duydukları kaygı ve yaşadıkları sorunlardan bahsetmeleri için kadınları cesaretlendiriyoruz. Kadınların çocuk yaşta, erken ve zorla evlilik hakkında konuşmaları, çocuklarının da buna maruz kalmasını önlemelerinde büyük rol oynuyor. Kadınlar bu tür evliliklerin olumsuz etkilerini anladıklarında çocuklarının bunu yaşamasını istemeyecektir.”

Çadır Sohbetleri, İsveç tarafından İsveç Uluslararası Kalkınma İşbirliği Ajansı (SIDA) aracılığıyla finanse edilen ve UN Women’ın da dahil olduğu “Türkiye’de Çocuk Yaşta, Erken ve Zorla Evliliklerin Önlenmesi Birleşmiş Milletler Ortak Programı (2018-2021)” kapsamında yürütülüyor.

Sohbetler kapsamında, bu yıl 24-28 Mayıs arasında Adana’da mevsimlik tarım işçilerinin toplandığı üç bölgede toplam 13 oturum gerçekleştirildi. Kadınlara ve kız çocuklarına yaklaşık 400 adet hijyen, temel ihtiyaç ve yiyecek kiti dağıtıldı.

Proje Koordinatörü Duygu Erseçen, Çadır Sohbetleri gibi farkındalığı artırma oturumlarının kadınlar için önemini şu şekilde ifade ediyor, “Çadır Sohbetleri sırasında kadınların genellikle çocuk yaşta, erken ve zorla evliliğin yasa dışı olduğunu bildiklerini ve olumsuz etkilerinin farkında olduklarını gördük. Ancak bu konuda yapabilecekleri bir şey olmadığından da bahsettiler. Bazıları akrabalarını veya arkadaşlarını çocuklarını erken evlendirmemeleri için ikna etmeye çalışmış, fakat işe yaramamış. Sohbetlere katılan 124 evli kadının neredeyse yarısı bir akrabasıyla ve yaklaşık %41’i 18 yaşından önce evlendirilmiş. Gruptaki kadınların en büyüğü otuzlu yaşlarındaydı. Bu da mevsimlik tarım işçileri arasında var olan çocuk yaşta, erken ve zorla evlilik sorununu ortaya koyuyor. Bu meselenin boyutunu belirleyebilmek için hem nitel hem de nicel yöntemlerle bir durum analizinin yapılmasının acil bir ihtiyaç olduğunu görüyoruz.”

Çadır Sohbetlerine katılan mevsimlik tarım işçisi kadınlardan biri, “Sohbetler haklarımı ve yararlanabileceğim hizmetleri anlamama yardımcı oldu. Kızlarımın benim yaşadıklarımı yaşamalarına asla izin vermeyeceğim. Onların eğitim almalarını ve kendi ayaklarının üzerinde durmalarını istiyorum” diyor.

UN Women Türkiye Ofisi, sohbetten çıkan sonuçlara dayanarak mevsimlik tarım işçisi kadınlar dahil kırsal bölgelerdeki kadınların durumu ve ihtiyaçları hakkında veri üretmek için bir yol haritası oluşturdu. Ortaya çıkacak olan verilerin, kırsal bölgelerdeki kadınların güçlenmesi için yeni projelerin başlamasına katkı sunması hedefleniyor.

* Şahısların kimlik bilgilerini gizli tutmak amacıyla isimler değiştirilmiştir.